Το παραπάνω διάγραμμα είναι ένα συμπλήρωμα στο άρθρο μου Picatrix – Η ταλισμανική πόλη του Ερμή, που δημοσιεύθηκε σε πρόσφατο τεύχος του Strange (134, Οκτώβριος 2010). Δείχνει με περιληπτικό και σχηματικό τρόπο, την εφαρμογή της ερμητικής διδασκαλίας στο σχέδιο της πόλης του Ερμή του Τρισμέγιστου, σύμφωνα με τα στοιχεία και τις ενδείξεις που παρέχει η ίδια η διήγηση του Picatrix.
Τί περιέχει το διάγραμμα
Το τετράγωνο, που αναπαριστά το σχήμα της πόλης.
Τις 4 πύλες–εισόδους της τειχισμένης πόλης, με τον αστρο–ζωδιακό συμβολισμό τους, οι οποίες αντιστοιχίζονται με τις 4 κατευθύνσεις του χώρου, σύμφωνα με το Picatrix.
Τα 4 κοσμικά στοιχεία (γη, ύδωρ, αήρ, πυρ) που σχηματίζουν μια τετραπλή αναλογία με τη συμβολική διάταξη της πόλης και την ιερή γεωγραφία της: 4 πύλες – 4 αστερισμοί – 4 κατευθύνσεις – 4 στοιχεία.
Το γιατί επέλεξα να τοποθετήσω τα 4 στοιχεία στις συγκεκριμένες θέσεις, θα γίνει εύκολα αντιληπτό περνώντας στην τετράδα των ποιοτήτων.
Οι 4 ποιότητες (δύο ζεύγη: ξηρό και υγρό, ψυχρό και θερμό) έχουν ορισμένες αντιστοιχίες στις κατευθύνσεις του χώρου. Αν τις γνωρίζει κάποιος, είναι πολύ απλό να βρει ποιό από τα τέσσερα στοιχεία αντιστοιχεί σε καθεμία από τις κατευθύνσεις του χώρου.
Η Ανατολή, ξηρή και θερμή, αντιστοιχεί στο πυρ, που είναι ξηρό και θερμό.
Ο Νότος, θερμός και υγρός, αντιστοιχεί στον αέρα, που είναι θερμός και υγρός.
Η Δύση, υγρή και ψυχρή, αντιστοιχεί στο ύδωρ, που είναι υγρό και ψυχρό.
Ο Βορράς, ψυχρός και ξηρός, αντιστοιχεί στη γη, που είναι ψυχρή και ξηρή.
Μέσα στην απλότητά τους, οι αντιστοιχίες αυτές κρύβουν πολλά, που δεν είναι ορατά με την πρώτη ματιά. Το πλέγμα των συμβόλων δεν τελειώνει εδώ, ούτε σταματάει το παιχνίδι τους. Αυτή, ωστόσο, είναι, θεωρώ, η θεμελιακή συμβολική δομή της ταλισμανικής πόλης.
Δυο λόγια για τη φιγούρα στο κέντρο του διαγράμματος
Κάπως ανορθόδοξα, επέλεξα να βάλω στο κέντρο της τετράγωνης πόλης όχι κάποιο σύμβολο του Ερμή–Θωθ αλλά ένα αγαλματίδιο από τον τύμβο του Όσεμπεργκ. Η ιστορία είναι αρκετά γνωστή. Tο 834 μ.Χ μια βασίλισσα των Βίκινγκ ενταφιάζεται μαζί με το πλοίο της στον νεκρικό της τύμβο. Το 1904 ο τύμβος ανασκάπτεται και ανάμεσα στα διάφορα αντικείμενα βρίσκεται αυτό το αγαλματίδιο. Αυτή η παράξενη μορφή με το επίπεδο κεφάλι και την χαρακτηριστική στάση του σώματος, τη «στάση του λωτού» (στην πραγματικότητα είναι δύο τέτοια αγαλματίδια και βρίσκονται στους αρμούς της χειρολαβής ενός δοχείου). Τα μάτια είναι κλειστά και είναι φανερό ότι η μορφή –θεός ή θνητός– διαλογίζεται πάνω στο έμβλημα που φέρει στο στήθος. Κατασκευασμένο με την αρχαία (αλχημιστική...) τεχνική του περίκλειστου σμάλτου, το έμβλημα παραπέμπει σαφώς σε μαντάλα. Μαντάλα, βέβαια, θα πει κύκλος, όμως αν παρατηρήσει κανείς μια μαντάλα θα δει ότι το βασικό της σχήμα είναι το τετράγωνο, το τετράγωνο παλάτι με τις τέσσερεις πύλες που αντιστοιχούν στις τέσσερεις κατευθύνσεις του χώρου. Το σύμβολο επεκτείνεται στην διαίρεση του Κόσμου σε τέσσερεις περιοχές, και στη διαίρεση του βασιλείου σε τέσσερεις περιοχές –στις βόρειες παραδόσεις μάλιστα σημειώνεται με ιδιαίτερη έμφαση.
Στο έμβλημα του Όσεμπεργκ, παρατηρείται ένα ακόμη από τα πλέον αρχαία σύμβολα, η σβάστικα, σε τετραπλή διάταξη. Η σβάστικα, πέρα από τις κοινότοπες εξηγήσεις, γνωρίζουμε ότι είναι το σύμβολο της περιστροφής γύρω από ένα κεντρικό σημείο. Τί βλέπουμε λοιπόν εδώ; Έναν διαλογισμό, μια τετραπλή περιδίνηση γύρω από τον σταθερό άξονα του σταυρού. Και ακόμη, έναν –τετραπλό– κόσμο που κινείται και μεταμορφώνεται κυκλικά μέσα σε ένα τετράγωνο. Ο «τετραγωνισμός του κύκλου» όχι ως μαθηματικό πρόβλημα αλλά ως αξονικό σύμβολο της παραδοσιακής κοσμολογίας.
Τέλος, μια σημαντική λεπτομέρεια: στην τέχνη του σμάλτου, στην οποία κατά παράδοση οξύνονται οι χρωματικές αντιθέσεις, οφείλεται η εντύπωση ότι ένας λαβύρινθος μοιάζει να σχηματίζεται γύρω από κάθε σβάστικα...Ενώ ένα άλλο «πλέγμα», πιο δυναμικό όμως από το λαβυρινθικό, το λεγόμενο millefiori («χίλια άνθη»), απλώνεται στην επιφάνεια του τετραπλού άξονα.
Δημήτρης Τσουμάνης
