15.11.11

ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ


 


Διαβάζω στον Μαγικό Κόσμο των Ηρώων (Il Mondo Magico de gli Heroi) του Cesare della Riviera μία αναφορά στον Πρόκλο: «...στον Ουρανό υπάρχουν γήινα πράγματα, αλλά ουράνιας φύσεως».

Το σύμπαν μοιάζει με αυτό που βλέπουμε περπατώντας μέσα στο δάσος.

Με τί μοιάζει πραγματικά το σύμπαν; Η εικόνα που δείχνουν τα τηλεσκόπια είναι αφαιρετική, δεν αποδίδει καθόλου τις αληθινές μορφές, συστατικά στοιχεία μόνο. Και είναι σα να βλέπεις με μικροσκόπιο κάτι πολύ μεγάλο.

Δεν μπορούμε να δούμε το σύμπαν. Οι αρχαίοι φαντάζονταν το χάσμα της Περσεφόνης, όπου περιπλανώνται οι ψυχές σαν πυγολαμπίδες, ο Παράκελσος έβλεπε το σκοτάδι. Δεν είναι απουσία του φωτός, αόρατο είναι το σκοτάδι μόνον για όποιον δεν το βλέπει. Γεμάτος είναι ο κόσμος γύρω μας από πράγματα που παραμένουν αόρατα.

Το σύμπαν είναι Μορφή. Η μορφή είναι διαφάνεια.

«Μεταξύ σωμάτων δεν υφίσταται ένωση, το πολύ μείξη, όπως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μία ακριβής ένωση σώματος και πνεύματος, ενώ τα πνεύματα μπορούν να ενωθούν καλώς μεταξύ τους» (μία σοφή παρατήρηση του Eirenaeus Philalethes)

Το σύμπαν είναι ένωση πνευμάτων, αέναη μεταμόρφωση πνευμάτων. Η Γη είναι βαριά, ένας βράχος μέσα στο δάσος. Ή μία πέτρα, αλλά στα βάθη της κρύβεται ο θησαυρός, ο Πλούτων. Η Γη παραμένει αόρατη για μας.

Έτσι υπάρχει μία άλλη Γη, που είναι αυτή εδώ η Γη, αλλά αόρατη, μία μαγική Γη. Η ύλη της είναι διαφάνεια, οι νόμοι της οι νόμοι των μορφών, δηλαδή «ουράνιοι» νόμοι.

Η ένωση των πνευμάτων είναι ο Έρως. Στα διαυγή όνειρα εκδηλώνεται αυτή η κυκλοφορία των πνευμάτων μέσα στο μαγικό Σύμπαν. Ο κόσμος των μορφών φανερώνεται μέσα στις διάφορες εκδηλώσεις της Imaginatio.

Η δύναμη του θρύλου ήταν πάντα η μεταμορφωτική δύναμη των «πνευμάτων». Η πραγματικότητα που αντιλαμβανόμαστε δεν είναι αποτέλεσμα της συνείδησης, πρωταρχικά είναι δημιούργημα του θρύλου, όλες οι έννοιες φύτρωσαν στο έδαφος που καλλιέργησαν οι θρύλοι. Μία ανοιχτή πύλη στο μυστήριο της Φύσεως.

Υπάρχει πάντα μία ουράνια Γη που μας περιμένει. Αλλά είμαστε μακριά, πολύ μακριά, έχουμε εισέλθει στη λήθη, έχουμε ξεχάσει την Ιστορία, εδώ και αιώνες, και όσοι προσπαθούν να θυμηθούν γνωρίζουν ότι βιώνουμε την Ιστορία ως λήθη. Μόνον ως λήθη συνεχίζουμε την Ιστορία.

Η Γη είναι ένα ασύλληπτο μυστήριο –και ο Ήλιος; Έχει χαθεί η απλότητα της πρώτης ματιάς, οι επείγουσες ανάγκες της ζωής επιβάλλονται, μηχανισμοί που κινούν άλλους μηχανισμούς. Και πάνω απ’ όλα η ουράνια μηχανή, το αισθητήριο του Θεού, όπως το ονόμασε ο Νεύτων εμπνεόμενος από τον Αριστοτέλη, αυτόν τον τρελό που κοινοποίησε τα μυστικά που του ψυθίρισε στο αυτί ο Πλάτων, που άκουσε τα μυστικά από το χρυσό στόμα των ιερέων της Ηλιουπόλεως, που τα έμαθαν στην έρημο μετά τον Κατακλυσμό από τους απογόνους εκείνων που πρώτοι τα ονειρεύτηκαν ατενίζοντας τον έναστρο ουρανό. Όλα ξεκίνησαν από κάποια παιδιά που έπαιζαν ανέμελα.

 Τα πράγματα δεν μιλούν πια, δεν τα ακούμε. Γι’ αυτό ούτε οι λέξεις μιλούν.

Τί υπάρχει στο κέντρο του σύμπαντος; Τί άλλο από μία καρδιά, από μία φωνή που μιλάει και σωπαίνει.

Στον Ουρανό υπάρχουν γήινα πράγματα, αλλά ουράνιας φύσεως. Στη γη υπάρχουν ουράνια πράγματα, αλλά γήινης φύσεως.

Κάποτε οι άνθρωποι κατασκεύαζαν λαβύρινθους, στο πρότυπο των υπόγειων άντρων, επειδή πίστευαν ότι τα κακά πνεύματα κινούνται σε ευθεία γραμμή. Σήμερα κατασκευάζουν ευθείες, και το αποτέλεσμα είναι τερατώδεις λαβύρινθοι.

Το σύμπαν μοιάζει με αυτό που βλέπουμε περπατώντας μέσα στο δάσος. Και οι πόλεις μοιάζουν με δάσος, με λαβύρινθο. Ο πολιτισμός είναι σαν μία παρωδία του σύμπαντος.
Πραγματικά μοιάζει το σύμπαν με δάσος, με πόλη, με λαβύρινθο. Οι ψυχές περιπλανώνται σαν πυγολαμπίδες, πνεύματα περιπλανώμενα στα μονοπάτια της πόλης, του δάσους, του σύμπαντος.

Ο Σουχραβάρντι, ο οραματιστής φιλόσοφος του Ιράν, δίδασκε ότι υπάρχουν τρεις, κατά βάση, τρόποι να ατενίζεις τον ουρανό: όπως οι κοινοί άνθρωποι και τα ζώα, όπως οι άνθρωποι της επιστήμης, που βλέπουν τους ουρανούς με τα μάτια των ουρανών, και ένας τρίτος τρόπος, ανώτερος από τους προηγούμενους, με τα μάτια της εσωτερικής όρασης.

Τα πνεύματα κυκλοφορούν μέσα στο πεδίο τους, που είναι η διαφάνεια της μαγικής Γης. Ενώνονται και μεταμορφώνονται χάρη σε αυτή τη μυστηριακή, την ανερμήνευτη διαφάνεια. Και καθώς τα πνεύματα μεταμορφώνονται, μεταμορφώνονται και τα σώματα.
Στην εσωτερική όραση, η διαδικασία αυτή φανερώνεται αντιστρόφως, όταν τα πνεύματα εμφανίζονται ως σώματα, ως αρχέτυπα–εικόνες: «Η μέλισσα δεν είναι μόνο στον κήπο, αλλά και στον αέρα και στον ουρανό. Ο Κρόνος δεν είναι μόνο στον ουρανό, μα και βαθιά στη γη και στον ωκεανό. Τί είναι η Αφροδίτη παρά η αρτεμισία που φυτρώνει στον κήπο σας; Τί είναι ο σίδηρος παρά ο Άρης; Δηλαδή, Αφροδίτη και αρτεμισία είναι και οι δύο παράγωγα της ίδιας ουσίας, και ο Άρης και ο σίδηρος εκδηλώσεις της ίδιας αιτίας. Τί είναι το σώμα το ανθρώπινο, παρά ένας αστερισμός των ίδιων των δυνάμεων εκείνων που διαμόρφωσαν τα άστρα στον ουρανό;» (Παράκελσος, Paragranum)

Μία είναι η πραγματικότητα, στον ουρανό και στη γη. Μία η Οδός, άνω–κάτω, αλλ’ αντιστρόφως.

Στα βουνά της Άπω Ανατολής φυτρώνουν «αόρατα» βότανα και μανιτάρια, που είναι μετουσιώσεις ορυκτών. Τα αναζητούν ως μέρος της μύησης, της «εισόδου στο βουνό», που δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να έρθει σε όσμωση με το βουνό, σε σημείο ώστε να γίνει ένα με αυτό. Το βουνό είναι η πύλη προς τη Φύση.
Η παρουσία κινναβάρεως μαρτυρείται στα βουνά από την παρουσία θαυμαστών μανιταριών που λάμπουν μέσα στη νύχτα. Το κιννάβαρι είναι η ουσία της γης στην οποία η ενέργεια γιανγκ είναι η πιο ισχυρή που υπάρχει στη φύση και γι’ αυτό εξομοιώνεται με τον Ήλιο. 
Η Φιλοσοφική Λίθος είναι καθαρό γιανγκ. Με τα μυστήρια των ορυκτών αρχίζει η σταδιακή εισχώρηση στη μαγική Γη.


Φαντάζομαι τους πρώτους μεταλλουργούς στις υπόγειες σπηλιές. Έχουν ανακαλύψει τις κρυφές εισόδους, που τις καλύπτουν δάση πυκνά. Είναι μόνοι, αποκομμένοι από τον κόσμο και από τους άλλους ανθρώπους, αόρατοι, προσεκτικοί στις κινήσεις τους, σταθεροί, υπομονετικοί, περίεργοι, συγκεντρωμένοι, σαν μικροσκοπικοί νάνοι, γύρω από μία φλόγα που μόλις φωτίζει το βαθύ σκοτάδι. Βλέπουν, μέσα στην απόκοσμη σιωπή, και ακούν και μυρίζουν και αγγίζουν τα ορυκτά μυστήρια, την καρδιά και τον παλμό της Μάνας Γης, της Μητέρας Φύσεως.
Στην αρχή της εποχής των μετάλλων, κάποιοι από αυτούς αρχίζουν σιγά σιγά να μαθαίνουν στα εργαστήριά τους πώς να προσομοιώνουν το δράμα της ύλης που τους αποκαλύφθηκε στο εσωτερικό της γης.
Την άνοιξη, όταν ο Ήλιος επιστρέφει και η φύση οργιάζει, και ως την αρχή του φθινοπώρου, τότε που ο Χρυσός του κόσμου έχει ωριμάσει, μέσα στη νύχτα, κάτω απ’ τον έναστρο ουρανό, πρωτόγνωρα χρώματα εμφανίζονται μέσα στα χωνευτήρια τους, λάμψεις απερίγραπτες. Ένα μαύρο που λαμπυρίζει εκτυφλωτικά, ένα λευκό μιας τέτοιας καθαρότητας που κάνει την ύλη να εξαερώνεται. Και ένα κόκκινο, που μοιάζει να συγκεντρώνει όλη τη δύναμη της ζωής.
Όλα αυτά τα ζουν με τη φαντασία τους. Δεν είναι απλοί παρατηρητές αλλά συμμέτοχοι. Βλέπουν δράκους και πολεμιστές ανάμεσα στις φλόγες, ουράνια και χθόνια βασίλεια να μάχονται. Βλέπουν μυστικούς γάμους και όντα θαυμαστά, να γεννιούνται, να πεθαίνουν, να ανασταίνονται.
Θα φτάσει η στιγμή που κάποιοι απ’ αυτούς θα κατανοήσουν τί βλέπουν, και μέσα στις μεταμορφώσεις του μεταλλικού μικρόκοσμου θα δουν και εκείνα που δεν φαντάστηκαν. Θα δουν ολόκληρη την περιστροφή του κοσμικού τροχού, και θα νιώσουν ακόμη και τρόμο, σαν αυτοί να την έχουν προκαλέσει. Παίζοντας με τη φωτιά θα δουν τη μυστική Ιστορία, την αρχή και το τέλος.
Όλα ξεκίνησαν από κάποια παιδιά που έπαιζαν ανέμελα.
  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΟΥΜΑΝΗΣ



Simon Pasieka, Mixture, 1998 (Μουσείο Φρυσίρα)