Η περίεργη επικαιρότητα του βιβλίου του F.Ossendowski
Θεοί, Άνθρωποι και Κτήνη είναι ο περιεκτικός όσο και υπαινικτικός τίτλος του βιβλίου του Πολωνού Φερδινάνδου Οσσεντόφσκι (έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Άγνωστο), όπου ο συγγραφέας του περιγράφει την περιπέτεια της διαφυγής του από τη Σιβηρία τον καιρό που ξέσπασε στη Ρωσία η «τρέλα της επανάστασης», όπως την ονομάζει (δεν είναι εύκολο να φανταστούμε τον αντίκτυπο που είχε το γεγονός την εποχή εκείνη). Υπό την απειλή των διώξεων από τους Μπολσεβίκους, ο συγγραφέας θα αναγκαστεί να περιπλανηθεί στην Κεντρική Ασία αναζητώντας έναν υδάτινο δρόμο επιστροφής στην Ευρώπη. Η παραμονή του στη Μογγολία θα τον φέρει αντιμέτωπο με τις μυστικές δοξασίες της «βασανισμένης καρδιάς της Ασίας», με τον κόσμο των νομάδων και τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής τους καθώς και με τις άγνωστες ψυχικές δυνάμεις τους (ένας Βουδιστής Λάμα θα κάνει μπροστά του μια επίδειξη της τέχνης δημιουργίας ψευδαισθήσεων που θα τον εντυπωσιάσει και θα τον προβληματίσει έντονα).
Αλλά ο κύριος λόγος που έγραψε το βιβλίο του ήταν για να αφηγηθεί όσα άκουσε και όσα ανακάλυψε σχετικά με αυτό που ονομάζει «Μυστήριο των Μυστηρίων»: το υπόγειο βασίλειο της «Agarthi» ή «Agarti», που μέσα από ένα δίκτυο στοών εκτείνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη, και όπου έχει την έδρα του ο Βασιλιάς του Κόσμου. «...Άρχισα», γράφει, «να καταλαβαίνω πως μέσα σ’αυτόν το θρύλο, είτε πρόκειται για ύπνωση ή για ένα μαζικό όραμα [και το λέει αυτό γιατί γνώρισε από πρώτο χέρι τη δυνατότητα ορισμένων λάμα να προκαλούν στους άλλους τέτοια οράματα], είναι κρυμμένο όχι μονάχα μυστήριο αλλά και μια ρεαλιστική και ισχυρή δύναμη ικανή να επηρεάσει τη ροή της πολιτικής ζωής της Ασίας. Από εκείνη τη στιγμή άρχισα να κάνω έρευνες...»
 |
| Η διαδρομή του Οσσεντόφσκι (από τη γαλλική έκδοση του 1924) |
Αλλά πέρα από τις έρευνες, ο Οσσεντόφσκι έζησε ο ίδιος ένα περιστατικό που του έκανε ακόμα πιο απτή την παρουσία του μυστηρίου. Ανεξήγητο και δύσκολο να περιγραφεί, αναφέρεται σε μια κατάσταση γενικής έκστασης ή καλύτερα δέους των ανθρώπων, της φύσης και των ζώων τη στιγμή κατά την οποία, σύμφωνα με τους ντόπιους, τελούνται οι υπόγειες τελετές της Αγκάρθα, κάτι που, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, μπορεί να παρομοιαστεί με το «πανικόν δείμα», τον «πανικό» που προέρχεται από τον θεό Πάνα, για τον οποίο μιλούσαν στην αρχαία Ελλάδα ( κάτι ανάλογο περιγράφει και ο Σαιντ-Υβ ντ’Αλβέντρ στο Mission de l’Inde –άλλωστε τα αρκετά κοινά σημεία που υπάρχουν ανάμεσα στα δύο βιβλία οδήγησαν ορισμένους να θεωρήσουν ότι εκεί βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό ο Οσσεντόφσκι ).
Ωστόσο, αν θέλει κάποιος να εντοπίσει τον προβληματισμό που διατρέχει υπόγεια το βιβλίο, πρέπει να σταθεί λίγο στην αινιγματική φιγούρα του Βαρόνου Ούγκερν φον Στέρνμπεργκ, ενός αντι-μπολσεβίκου που ενώ στην αρχή συντάχθηκε στο πλευρό των Λευκών εναντίον των Κόκκινων Ρώσων επαναστατών, στη συνέχεια αυτονομήθηκε με τον δικό του στρατό και, καταλήγοντας στη Μογγολία το 1921, κατάφερε να διώξει τους Κινέζους και να ανακηρύχθεί μονάρχης, θεωρώντας τον εαυτό του μετενσάρκωση του Τζένγκις Χαν (ένα σχεδόν «μυθιστορηματικό» πρόσωπο από κάθε άποψη).
Στους διαλόγους του με τον Οσσεντόφσκι, ο Τρελός Βαρόνος, όπως έμεινε γνωστός, ξεδιπλώνει την πρόθεση ενός Πανασιατικού Σχεδίου: μια ένωση ασιατικών λαών και φυλών (Μογγόλοι, Θιβετιανοί, Αφγανοί, Τάταροι κ.α.) σε ένα κράτος υπό την εποπτεία της Κίνας, με άμεσο στόχο τον πόλεμο ενάντια στην «άγνωστη Κατάρα» που με όπλο της την επανάσταση κυριαρχεί στη Ρωσία και είναι έτοιμη να βυθίσει τον κόσμο στο χάος. «Εμφανίστηκε, γύρισε τον τροχό της προόδου προς τα πίσω και έκλεισε το δρόμο μας προς την Θειότητα» λέει χαρακτηριστικά σε ένα σημείο. Θα μπορούσε κάποιος να συμπεράνει ότι ο φον Στέρνμπεργκ εκφράζει απλώς τη φοβία ενός συντηρητικού απέναντι στον μοντέρνο κόσμο, ιδιαίτερα αν πάρει υπ’όψιν του ότι ήταν απογόνος Σταυροφόρων και Τευτόνων Ιπποτών. Είναι γεγονός, πάντως, ότι από τον καιρό της Γαλλικής Επανάστασης και έπειτα, έχει εκφραστεί από διάφορες πλευρές και με διαφορους τρόπους η άποψη ότι οι αλλαγές της εποχής είναι τόσο απρόβλεπτες και απότομες που μπορούν να εξηγηθούν μόνο με την υπόθεση ότι υπάρχει μια «δύναμη» (όχι ανθρώπινη) που τους δίνει ώθηση από τα παρασκήνια –αυτό που ο βαρόνος ονομάζει «η άγνωστη Κατάρα» που θα οδηγήσει τελικά, αν δεν εμποδιστεί, στη «σκοτεινή, τρελή καταστροφή της ανθρωπότητας».
Αλλά και ο ίδιος ο Οσσεντόφσκι, σε ένα από τα πιο ωραία σημεία της αφήγησης της περιπλάνησής του στο βιβλίο του, εκφράζει μια «προφητική» διάθεση :
«Πού είμαι; Σε ποιά εποχή ζω; Δεν γνώριζα, αλλά ένιωθα ανεπαίσθητα το αόρατο άγγιγμα μιας μεγάλης ιδέας, ενός πελώριου σχεδίου, μιας απερίγραπτης ανθρώπινης δυστυχίας»
Δ.Τ.
Από το άρθρο μου Οι Ονειρευτές της Αγκάρθα (Strange 102)
