Εμείς κατοικούμε στα κοιλώματα της Γης, όπως το έγραψε καθαρά ο Πλάτων. Ανεβαίνουμε στην επιφάνεια της Γης σε ένα ορισμένο υψόμετρο, στην κλίμακα του ελλαδικού τοπίου αυτό είναι γύρω στα 1500 μέτρα. Είναι σαν χοάνη, σαν το στόμιο μιας κοσμικής χοάνης να απολήγει εκεί, στα βουνά, και ανεβαίνοντας προς τα πάνω γίνεται όλο και πιο “αισθητή” μία μουσική, ή η ηχώ μιας παράξενης αρμονίας. Ακτινοβολία ήχων, ο ήχος των άστρων (η μουσική των σφαιρών;), του ηλιακού συστήματος, ή μακρινή αντήχηση, σαν πολυποίκιλος βόμβος γαλαξιακός. Είναι ένα άνοιγμα προς τα πάνω. Στο υπόγειο, συνεχίζονται οι ανθρώπινες υποθέσεις.
Με τον γήινο τρόπο που μετράμε τα πάντα, δεν ξέρουμε τίποτα για τον ουρανό. Αυτή είναι η καταδίκη ενός ανθρωποκεντρικού πολιτισμού. Είμαστε υπερβολικά αυτάρεσκοι οι σημερινοί άνθρωποι, για να γνωρίσουμε οτιδήποτε αληθινό για τον ουρανό. Και υπερβολικά φοβισμένοι, που είναι το ίδιο. Φοβισμένοι να ανακαλύψουμε αυτό που ήδη γνωρίζουμε αλλά δεν θα θέλαμε με τίποτα να ομολογήσουμε.
Βλέπετε, σήμερα μπορεί κανείς να δεχτεί την ανημπόρια, τη μηδαμινότητα του ανθρώπου, υπό τον όρο ότι αυτή η μηδαμινότητα πρέπει να αφορά ολόκληρο το σύμπαν. Αυτό προσφέρει κάποια ανακούφιση: οι άνθρωποι είμαστε ένα τίποτα, επειδή το σύμπαν είναι ένα τίποτα. Ένα παγκόσμιο Μηδέν κυβερνά, και το καλύτερο που έχει να κάνει ο άνθρωπος είναι να κοιτάξει τον εαυτό του, που σημαίνει: να προσπαθήσει να καταλάβει το σύμπαν, να κυριαρχήσει επάνω του. Αυτό λέει με λίγα λόγια το δόγμα*.
Κάποτε, έλεγαν ότι η Μοίρα κυβερνά, είμαστε πιασμένοι σε ένα δίχτυ, και μπορούμε να αγγίξουμε και εμείς τις μαγικές χορδές του μαγικού σύμπαντος, η Φύση ή η Θεότητα προσφέρει αυτές τις δυνάμεις στη διάθεση του ανθρώπου. Από πάντα. Ο άνθρωπος είναι ο “πίθηκος της Φύσεως”, είναι καταδικασμένος, ή προορισμένος, αναλόγως, να μιμείται τη Φύση, δηλαδή να ολοκληρώνει έργα τέλεια, ως και αυτή την τελειότητα του ίδιου του εαυτού του.
Αλλά, την ίδια στιγμή, οι άνθρωποι είναι, μαζί με όλα τα όντα, μέτοχοι της πολλαπλότητας, πληρώνουν, με την ίδια τη ζωή τους, την οφειλή τους στη Ζωή. Ένα ον προορίζεται να πεθάνει, ώστε να ζήσουν άλλα όντα. Είναι ο απαράβατος, ο άτεγκτος νόμος, η Ανάγκη. Ως και οι θεοί πεθαίνουν, σβήνουν, στο τέλος του μεγάλου Κύκλου, ως και οι θεοί πεθαίνουν, και ας τρέφονται με την αθάνατη αμβροσία. Έτσι το τέλος του παραμυθιού είναι ένα αληθινό τέλος, και η αρχή του παραμυθιού αρχή μιας νέας ψευδαίσθησης - ή όπως αλλιώς θέλει να την ονομάσει κανείς, γιατί μικρή σημασία έχει.
Το σύμπαν αποτελείται από φωτεινά σημεία, από Μονάδες, από άτομα. Αυτός είναι ένας τρόπος θέασης: το σύμπαν αποτελείται από Άστρα. Ένα δίχτυ από φωτιά, ένας θόλος όλος ρωγμές, οι πραγματικοί κάτοικοι του σύμπαντος, οι δικές τους ακατανόητες τροχιές, το μεγάλο κρυπτόγραμμα των φυλών του μεγάκοσμου.
Οι οικογένειες των άστρων, οι πόλεις των άστρων, οι μεταναστεύσεις των άστρων. Οι μεταμορφώσεις των άστρων, οι ουσίες και οι υποστάσεις των άστρων.
Καθετί που υπάρχει είναι ένα άστρο. Ακόμα και οι πέτρες, κάτι άλλο είναι από αυτό που φαίνονται. Δεν είναι πέτρες οι πέτρες, αλλά αυτό πώς να το ανιχνεύσει ο νους, χωρίς να τινάξει όλα τα σχήματα που τον αποτελούν στον αέρα; Η φαντασία έρχεται βοηθός, και φαντάζεται ότι κάτι άλλο βρίσκεται μέσα στην πέτρα, κάποια “ψυχή” ή “ενέργεια”. Αλλά η πραγματική μορφή της πέτρας παραμένει σκοτεινή, και καμία ανάλυση δεν θα την αποκαλύψει.
Καθετί που υπάρχει είναι ένα άστρο και η μοίρα του είναι γραμμένη στ' άστρα. Στο υπόγειο συνεχίζονται οι ανθρώπινες υποθέσεις, τα άστρα σαν μακρινοί αντικατοπτρισμοί και φαντασμαγορίες ενός τυχαίου σύμπαντος.
Δημήτρης Τσουμάνης
* Οι αστροσκόποι της αρχαιότητας, ίσως ακόμη και οι αστροσκόποι της προϊστορίας, δεν θεωρούσαν σημαντικό τον ουράνιο μηχανισμό αυτόν καθαυτόν. Η μελέτη των άστρων, η αστρο-λογία, θα μπορούσε να αρχίσει από οποιοδήποτε σημείο της Βιβλιοθήκης, αφού όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη (δεν είναι κατά μίμηση του συμπαντικού κρυπτογράμματος που κατασκευάστηκε η Βιβλιοθήκη των Αιώνων, που τόσες φορές καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε ξανά και ξανά;). Πιθανό οδηγητικό νήμα, ένα “θεώρημα” του Ιμπν Άραμπι που λέει ότι όλα τα πράγματα, καθόσον είναι Θεός, είναι απερινόητα, καθόσον είναι κάτι άλλο από Θεός, δεν διαθέτουν τίποτα πραγματικό για να γνωσθεί.
 |
| εμβληματική εικόνα από το Splendor Solis, έκδοση Αμβούργου, 1708 |
